Graslanden van Aerdenhout
In de zomer van 2024 vroegen we wat jouw wensen voor de binnenduinrand zijn. Deze hebben we naast
de verplichtingen gelegd die opgedragen worden vanuit Europa en het Rijk. Wat meteen duidelijk werd is
dat er te weinig ruimte is om alles een plek te geven. Daarom is gekeken op welke plekken er keuzes
gemaakt moeten worden. Hier zijn kansen en dilemma's in beeld gebracht en is gekeken naar mogelijke
richtingen voor de toekomst van de binnenduinrand.
Op 1 juli heeft er een inloopavond plaatsgevonden in de Fablo tennishal in Haarlem. Tijdens deze avond
zijn deze mogelijke richtingen (ontwikkelrichtingen) getoond. Dit zijn geen definitieve plannen. Ze helpen om
in kaart te brengen wat er mogelijk is qua gebruik van het gebied in de toekomst, welke belangen er spelen
en wat de consequenties van keuzes zijn voor bijvoorbeeld landbouw, natuur of recreatie. We zijn benieuwd
of we de consequenties volgens jou goed in beeld hebben gebracht en of je daar aanvullingen op hebt.
Klik hier om terug te lezen wat er eerder is ingebracht door de omgeving. Hier lees je de korte samenvatting:
-
Bewoners maken zich zorgen over het water in het gebied. Vooral over plannen voor vernatting, bedoeld voor meer natuur en waterberging. Mensen merken nu al problemen met hoog grondwater. In Aerdenhout-West, vlak bij de duinen, staan kelders vaak nat. Veel mensen willen weten waar dit door komt.
-
Er is angst dat vernatting leidt tot schade. Bijvoorbeeld: bomen die doodgaan, schade aan monumenten, en problemen voor bewoners. Zoals iemand zei: “Gezond wonen kan niet met natte voeten.”
-
Er is een duidelijke wens voor technische oplossingen. Die moeten huizen en monumenten beschermen tegen het water. Mensen willen dat hiermee rekening wordt gehouden in de plannen.
- Ook willen bewoners het landschap tussen Aerdenhout en Vogelenzang behouden. Dit gebied wordt gezien als uniek en waardevol. De sociale waarde van het gebied is groot. Mensen komen hier graag wandelen, fietsen of paardrijden. Dat is belangrijk voor het welzijn van bewoners.
Ontwikkelrichting Graslanden van Aerdenhout
- In dit gebied liggen natte graslanden en planten die kwelwater nodig hebben. Deze natuur is belangrijk. Ze helpt ook om de druk op het nabijgelegen Natura 2000-gebied te verlagen. De natuurdoelen vragen om een goed ingericht NNN-gebied.
- De strook tussen de strandwal en het spoor is geschikt voor nat hooiland. Hier is veel kwelwater. Een uitdaging is dat het gebied in kleine stukken van verschillende eigenaren is verdeeld. Langs de Nachtegalenlaan ligt veel kansrijk gebied voor bloemrijk grasland en dieren. Hier kun je water vasthouden en teveel water afvoeren via oude duinrellen. Dat helpt bij wateroverlast en is goed voor de natuur.
- In Aerdenhout gaat het waterbeheer vooral om het voorkomen van overlast. De waterkwaliteit van de Leidsche Vaart moet beter. Maar dat is lastig vanwege de beschoeiing en boten. In kleine zijvaarten kun je wél natuurvriendelijke oevers aanleggen.
- Er moeten snel maatregelen komen om vervuiling vanuit landbouw te verminderen. Ook zijn aanpassingen nodig, zoals stuwtjes en groene oevers. Het is belangrijk om de hoeveelheid stikstof op het Natura 2000-gebied te verlagen.
- Voor recreatie is er behoefte aan betere fiets- en wandelroutes. Vooral een goede Oost-West verbinding is nodig. Denk aan een veilige fietsroute van Haarlemmermeer naar de duinen of Zandvoort. Bij voorkeur over de oude tramlijn, niet langs de drukke N201.Ook het huidige fietspadmoet beter. Mensen willen extra ‘ommetjes’, zeker nu het drukker wordt in Groenendaal. De sluiting van de spoorwegovergang bij Alverna maakt dit moeilijk. Toch is het belangrijk voor de leefbaarheid in de binnenduinrand.
Beoogd NNN met natuurtype kruiden- en faunarijk grasland (N12.02). Er is risico op verstedelijking van dit gebied. Gerealiseerd NNN: vochtig hooiland (zeer grondwaterafhankelijke natuur).
De Vogelenzangseweg (N206) is onveilig voor fietsers. Oplossing is niet eenvoudig. Water vasthouden d.m.v. duinrel om wateroverlast benedenstrooms te verlichten. Doorfietsroute oude trambaan verbeteren.
Station Aerdenhout als TOP-punt. Het verbeteren van recreatieve verbindingen, vooral naar de kust, is een opgave. Er is behoefte aan veilige fietsroutes van Haarlemmermeer langs de N206 naar de duinen.
Verbeter de wandel- en fietsvoorzieningen langs Leidsevaart Kwelindicatoren (Hydrologisch onderzoek, Tauw 2024)
Verminderen stikstofuitstoot binnen 500m van N2000 gebied. Een groot deel van het deelgebied valt hierbinnen. Verbeteren van de bereikbaarheid van het gebied en de oversteek.
Beoogd NNN met natuurtype kruiden- en faunarijk grasland (N12.02). Wens voor een robuuste oost-west groene verbinding tussen Haarlem/Heemstede en de duinen (AWD). De Leidsevaart en het spoor zijn barrières in het landschap voor deze groene verbinding.
Mogelijkheid om ecologische verbindingszone te realiseren (expertsessie 4 juni 2025) Leidse Vaart. Het verbeteren van waterkwaliteit vereist bronmaatregelen (minder nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen) en inrichtingsmaatregelen (natuurvriendelijke oevers, stuwtjes). Dit vraagt om maatregelen zowel in de vaart als in de gebieden die hierop afstromen.
Mogelijke richtingen en gevolgen
In tegenstelling tot andere gebieden vraagt de ontwikkelrichting voor dit gebied niet om moeilijke keuzes. Welke gevolgen zie jij en wil je meegeven bij de uitwerking van de beschreven ontwikkelrichting?
No regret-maatregelen
Een no-regret maatregel is een slimme actie die je kunt doen, die altijd iets oplevert, geen grote risico’s heeft en
later geen spijt veroorzaakt, wat er ook gebeurt. Voor dit gebied zijn de volgende no-regret maatregelen gevonden.
- Herstel van duinrellen bij de duinrand. Dat helpt om teveel water af te voeren. Ook gebruik je zo schoon, voedselarm kwelwater dat goed is voor de natuur én minder overlast geeft.
- Verbeter de waterkwaliteit van de Leidsche Vaart. In zijvaartjes kun je natuurvriendelijke oevers maken. Dat helpt de biodiversiteit én kan gecombineerd worden met wandelroutes of ommetjes.
- Verbeter de fietsroute langs de Vogelenzangseweg.
- Maak extra ‘ommetjes’ voor bewoners. En zorg dat wandelen langs de Leidsevaart prettiger wordt.
De reactiemogelijkheid is gesloten. Reageren kon tot 14 juli.
Aan iedereen die heeft gereageerd:
We ontvingen 20 reacties. Bedankt voor het delen van ideeën en zorgen.
Er zijn veel zorgen over wateroverlast. Kijk hiervoor bij de veelgestelde vragen.
Ook zijn er zorgen over het behoud van het landschap en de cultuurhistorie. Een aantal reacties gingen
over de ‘ommetjes’. De reacties geven een goed beeld van de mogelijke gevolgen voor bewoners,
ondernemers en gebruikers van het gebied. Ze maken duidelijk welke gevolgen sommige keuzes kunnen
hebben voor wonen, werken en leven in het gebied. Dit helpt de bestuurders bij het maken van keuzes. We
nemen dit mee in het rapport.
De herinrichting van de graslanden in Aerdenhout bieden uitstekende kansen voor het vergroten van de biodiversiteit. Het oude slotenpatroon kan vervangen worden door een inrichting met veel overgangen tussen nat, vochtig en droog. Door zijn geisoleerde ligging leent het gebied zich goed als rustgebied voor de fauna.
Richting 2 er moet ook een oplossing zijn met het gebruik van de boeren en het stimuleren van natuur bescherming.
In het plan wordt gesproken over ommetjes op niet gedefinieerde plaatsen. De binnenduinrand ten westen van de spoorlijn is goeddeels in handen van particulieren, die hun goed soms na lange rechtsprocedures hebben terug gewonnen op vermeende openbaarheid claimen door diverse landelijke organisaties. Zou goed zijn om te weten wat er met "ommetje" bedoelt wordt.
Verhoging van grondwater heeft gevolgen voor de bestaande bebouwing, in de uitwerking van de plannen hoort dat onderzocht te worden om over de eventuele gevolgen vooraf met de verschillende eigenaren fatsoenlijke afspraken te maken, dat geldt trouwens ook voor het huidige gebruik van de velden en de gevolgen van een gewijzigde grondwaterstand
Bij het punt: “Het verbeteren van de bereikbaarheid van het gebied en oversteek”’, hierbij staat een pijl getekend, waar de pijl eindigt is particulier bezit, weiland. De laan van Alverna ( oost-west) is particulier bezit. De spoorweg overgang is destijds onttrokken middels de rechter.
Het weiland, nu in bezit van Landschap NoordHolland is een beschermd natuurgebied, waar een 10 tal reeën leven. Het punt “Mensen willen extra ‘ommetjes’, zeker nu het drukker wordt in Groenendaal”, dit impliceert dat er een uitbreiding van een honden uitlaatgebied nodig is. Het Alverna gebied leent zich daar absoluut niet voor.
Weiland Alverna: Door het grondwater niveau te veranderen zal het gevolgen hebben voor woningen die daar aan grenzen.
Wat een mooie optie is om de veiligheid te verbeteren aan de Leidsevaartweg is deze weg een eenrichting weg te maken, het fietspad kan verbreed worden tot fiets-en wandelpad.
Helemaal mee eens. De natuur krijgt hiermee eindelijk een stem
Voor de graslanden van Aerdenhout vind ik de twee eerstgenoemde no-regret maatregelen belangrijk en kansrijk. Slim omgaan met het kwelwater op lokale schaal is belangrijk om dit water van hoge kwaliteit optimaal te benutten daar waar mogelijk.
de no-regret maatregelen lijken me van grote waarde!
verbetering van natuurlijke, hydrologische systeem draagt bij aan verbetering van de waterkwaliteit en vermindert de wateroverlast in Aerdenhout. Zorgen voor verbetering van bergend en bufferend vermogen van de waterhuishouding is verstandig om in te spelen op de klimaatverandering met natte winters en intense regenbuien in de zomer.
Ook mij lijken de no-regret maatregelen van grote waarde. Ik maak me wel zorgen om de vernatting rond Buitenplaats Ipenrode waardoor veel kelders in de omgeving te vochtig worden, en bomen afsterven en omvallen. Ook vind ik dat de cultuurhistorische en monumentale waarde nadrukkelijker aandacht moeten krijgen: zowel in termen van gebruik (extensief agrarisch grasland), als (maar dus in combinatie met) de landschapskwaliteiten als zodanig.
Nog even in termen van gevolgen: bescherming en behoud van cultuurhistorie en monumenten moeten niet ondergeschikt gemaakt worden aan natuur(waarde).
Maak gebruik van het schone kwelwater om de deze graslanden en slootoevers te herstellen en weer kruidenrijk te maken. Zorg voor goede afvoer van overtollig water via een duinrel om overlast tegen te gaan. Verbeter de verbinding tussen Heemstede-Aerdenhout en Leyduin ter compensatie van de gesloten spoorwegovergangen
Het vergroten van de biodiversiteit resoneert bij mij het meest.
Geleidelijke overgangen van grondsoort en hoogtes zijn van nature hotspots voor planten, insecten en bodemleven. Dus zou natuur versterkt worden door de nu zeer abrupte overgangen van duinen naar de lager gelegen weilanden af te schuinen door een deel van het zand van de buitenste rand ten N van Leiduin geleidelijk de buitenste weides in te schuiven, hoe geleidelijker hoe beter, dus bijv. over 100 meter. Het laagste stuk zou…
… dan een permanent natte randzone worden (dus gradiënt loopt in weiland tot onder het huidige maaiveld), die als natuurlijke afscheiding tussen AWD en weides kan dienen. Om deze permanent nat te houden moet er (los van of er kwel is) sowieso een aanvoer gecreëerd worden, bijv. water vanuit Leidse Vaart of AWD. Vanaf de waterkant de bodem uit de uitgegraven rand dan ook weer gebruiken voor het langzaam oplopend gradiënt richting duinrand. De plannen voor vochtige graslanden klinken verder goed!
O-W fietsverbinding naar zee via station Heemstede-Aerdenhout (TOP) naar Zandvoort, niet nog extra door of pal langs AWD, want N2000. Wel kan deze verbinding verbeterd, bijv. door het fietspad over de oude trambaan rode loper met voorrang te maken. Ook dient er een tweebaansfietpad langs de tot N206 gepromoveerde Leidsevaartweg aangelegd zodat via Manpadlaan en via Eykmanlaan extra stromen fietsers gemakkelijk deze TOP kunnen bereiken.
O-W NATUURverbinding verbeteren door de loop van de Leybeek te verlengen vanuit Leiduin naar de leidsevaart en verder te verbinden via de sloot lang Rijnlaan en Amer (wijk in Heemstede) en door laten steken naar water in het Groenendaalse bos
Blijf me betrekken en houd me op de hoogte.